کارگردان نمایش مکبث زار در گفت‌و‌گو با سینماآفیس:
تئاتر جوهر زندگیست و تعطیل نشدنی
(سینماآفیس) – نمایش «مکبث زار» به نویسندگی وکارگردانی ابراهیم پشت‌کوهی، تهیه‌کنندگی سعیده اسمعیل‌نیا
و با نقش‌آفرینی شهروز دل افکار و گاتا عابدی در نقش مکبث و لیدی مکبث به همراه؛
محمدهادی عطایی، یاشار نادری، سعید برجعلی، فهیمه موسوی نیارکی، رضا سلیمی، رضا جهانگیری،
سحر عبدالملکی، صابر رضایی، متین مکاری مقدم و جواد امیرپور
هر شب از ۲۷ فروردین، ساعت ۱۹/۳۰ در سالن اصلی تئاتر شهر بر روی صحنه می‌رود.
نمایش «مکبث زار» اقتباسی آزاد از “تراژدی مکبث” شکسپیر است که البته ابراهیم پشت‌کوهی
در این اثر با تلفیقی خلاقانه از آیین‌های نمایشی شرقی و غربی به ساختاری نوین در روایت رسیده است.
او در این اثر، مکبث را از کاخ پادشاهی در اسکاتلند به جنوب ایران می‌آورد و حال،
مکبث به جای تاج و تخت به وسوسه لیدی مکبث، تلاش دارد تا بابای بزرگ زار، شود.
نوای زنده و جادویی موسیقی بهرنگ عباسپور و گروه‌اش، ترکیب‌بندی و طراحی نور رضا خزایی،
بازی‌های روان و مبتنی بر نظریه «بیومکانیک میرهولدِ» بازیگران،
میزان‌سن‌های جادوییِ کارگردانی که از هر لحظه‌ی نمایش خود یک تابلوی نقاشی ترسیم کرده،
تنها برخی از ویژگی‌هایی‌ست که این نمایش را تماشایی می‌کند.
از این میان، لباس‌های اشخاص بازی در نمایش مکبث‌زار که ابراهیم پشت‌کوهی
به همراه فرزاد هدایت نوری آن‌را طراحی کردند، نیز نمی‌توان بسادگی گذشت.
ابراهیم پشت‌کوهی، هنرمند اهل بندرعباس، نخستین بار با نمایش «وقتی ما برگردیم دو پای آویزان مانده است»
در سال ۱۳۷۸ موفق به کسب عنوان، برگزیده بخش بهترین نمایش (صحنه ای)،
جایزه‌ی کارگردانی اول و نامزدی بهترین متن در هجدهمین جشنواره‌ی بین‌المللی تئاتر فجر شد.
مکبث‌زار آخرین اثر وی نیز تاکنون صاحب عناوین بسیاری شده است که مهمترین آنها نمایش برگزیده فستیوال جهانی شب‌های مسکو،
نمایش تقدیر شده در جشنواره مونیخ، اجرا در جشنواره آونییون فرانسه،
اجرا در انستیتو تئاتر گیتس مسکو، و نهایتا در کشورهایی چون ارمنستان، آذربایجان و هند به روی صحنه رفته است.
مکبث‌زار در بخش بین‌الملل جشنواره تئاتر فجر حضور پیدا کرد و با استقبال کم‌نظیر مخاطبین و منتقدین مواجه شد
تا جایی که در پایان جشنواره، دیپلم افتخار بهترین نمایش، بهترین موسیقی ،طراحی لباس را به خود اختصاص داد.
اجرای نمایش مکبث زار درحالی روی صحنه خواهد رفت که پس از اتفاقات و وقایع ۲۵شهریور و التهابات جامعه،
مجموعه تئاترشهر خاصه سالن اصلی آن، بیش از ۷ماه اجرای عموم به خود ندیده بود.
شاید در این خاموشی ۷ ماهه بیش از همه جامعه تئاتر بود که دچار اشتباه محاسباتی شده بود،
البته چنانچه مصلحت اندیشی یا انفعال برخی از جامعه تئاتر را از سر بگذرانیم.
به هر روی ۷ماه سکوت کهن‌ترین و تماشایی‌ترین سالن تئاترشهر با بغضی فروخورده شکست و این مهم با مکبث‌زار میسر شد.
حال آنکه تراژدی مکبث و اقتباس از آن که در اساس قدرت‌طلبی و جاه‌طلبی مفرط را نکوهش می‌کند،
آنهم با نمادها و استعاره‌های فراوان و البته ایرانیزه شده، چقدر آگاهانه و چه میزان مترتب شرایط موجود است،
بهانه‌ای شد تا با خالق مکبث زار گفت‌و‌گو کنیم؛
ابراهیم پشت‌کوهی نویسنده و کارگردان این نمایش در گفت‌و‌گو با خبرآنلاین، پیرامون تفاوت‌های مکبث‌زار با اثر شکسپیر اظهار داشت:
«مکبث‌زار همچون هر مکبث دیگری در نقد قدرت قصه می‌گوید اما با این تفاوت که اتمسفری و جغرافیا دیگر اسکاتلند نیست
و مکبث در جنوب کشور خودمان است و البته تفاوت‌های فاحش و غیرمنتظره‌ای نیز در فرم این اثر شکل می‌گیرد.»
برنده دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از جشنواره تئاتر فجر در ادامه تاکید کرد:
«تفاوت‌هایی که مکبث‌زار به لحاظ فرم اجرایی به خود می‌گیرد، این اثر را به نسبت آنچه در گذشته از آن سراغ داریم، متمایز می‌کند.
در این اثر از آیین‌های نمایشی شرقی استفاده شده که دستکم در فرم اجرائی برای مخاطب تازه‌گی و حلاوت ویژه‌ای به همراه دارد.
همین مهم است که سبب شده تا در خیلی از فستیوال‌های جهانی مورد اقبال اهالی تئاتر قرار گیرد.»
وی در خصوص ایده‌ی تلفیق یک نمایشنامه کلاسیک با آیین‌های نمایشی ایرانی و شرقی گفت:
« به دنبال یک مفهوم تازه از یک مضمون اصیل و قدیمی بودم، به همین خاطر این نمایش را از زاویه دیگر که بومی است بازتولید کردم،
به نظرم اقتباس‌هایی که پیشتر از نمایش مکبث شده بود، پویایی جسورانه‌ای نداشتند و معمولا خیلی شبیه به هم بودند.
در اساس نقد جاه‌طلبی و قدرت‌طلبی مقوله‌ایست که در همه تاریخ ادوار بشریت هرگز کهنه و قدیمی نخواهد شد. »
نویسنده مکبث‌زار با اشاره به منابع اولیه و رفرنس‌های تحقیقاتی اثر توضیح داد:
«غلامحسین ساعدی تحقیق مکتوبی دارد به نام «اهل هوا» که در آن به تفسیر در این مورد صحبت شده است،
جدا از آن زادگاه خودم جنوب کشور است و در همین محیط و آئین زندگی کرده ام و پس به طور کامل بر این موضوع اشراف داشته‌ام.
در تحقیقات شخصی خود به لحاظ ریشه ای زار را مورد بررسی قرار دادم
از نکات جالب توجه در مسیر این پژوهش کشف این نکته بود که زار تنها آفریقایی نیست،
ریشه های ایرانی و زرتشتی هم دارد که در این نمایش از همان ها استفاده شده است.»
او درباره نتیجه این تحقیقات و تلفیق آن با آیین‌های نمایشی دیگر کشور‌های شرق آسیا آن را متاثر از علایق شخصی خود دانست و توضیح داد:
« به شخصه علاقه‌‌مند سبک و شیوه اجرایی نمایش‌های شرقی‌ام و در این موضوع تحقیقات زیادی داشتم،
شاید گزافه نباشد اگر بگویم؛ مهندسی دقیقی در ساختار اثر شکل گرفت تا گونه‌گونی و تعدد گویش، ساختار را ناهمگون نکند،
آیین‌های نمایشی شرقی» چون کاتاکالی(تئاتر سنتی هند)، کابوکی(تئاتر سنتی ژاپن)، بوتو(رقص-تئاتر مدرن ژاپن)
و نمایش سنتی ایتالیا «کمدیادلارته» در منطق اجرایی درام، جاری و ساری شده است.»
پشت‌کوهی در همین خصوص اضافه کرد:
«علاوه بر فرم که به نظریه «بیومکانیک میرهولد» و کشف فکر نویسنده و به نمایش درآوردن آن بوسیله‌ی حرکات و زبان بدن بازیگر است،
در محتوا و متن هم نوآوری‌هایی ایجاد کردم که مهمترین آن اضافه شدن دو شخصیت به نام «هوا» خدمتکار مکبث و «دلکنک» ندیمه لیدی مکبث بود.
همه این تمهیدات از پس فرامرزی شدن اثر شکل گرفته.
در واقع مکبث زار؛ معجونی از آیین‌ها و سبک‌های نمایشی کهن جهان است.»
این کارگردان تئاتر با اشاره به شرایط ۷ماهه گذشته و اظهارنظر برخی که به دنبال تعطیلی تئاتر هستند، گفت:
«ضمن احترام به همه دوستان باید بگویم که مگر دیگر مشاغل تعطیل کردند، ما با تعطیلی تئاتر تنها می‌گوییم که کار ما جدی نیست.
اگر تئاتر به مانند نان ضروری باشد، خود هنرمند آن‌را تعطیل نخواهد کرد و اگر ما کارمان را تعطیل نکنیم به مردم جامعه و مسئولین این پیام را مخابره می‌کنیم
که تئاتر ضرورت جامعه است.
هنر سرگرمی نیست، هنر اصل و متن زندگیست. پس بنابراین کاملا مخالف خاموشی فرهنگ و هنر هستم
و حتی بیشتر شما با اثر هنری خود می‌توانید اعتراض کنید، جریان بسازید و تولید اندیشه کنید.
اساسا ذات هنر بویژه هنر زنده تئاتر رگ و ریشه نقادی در خود دارد.
تعطیلی تئاتر آسیب بر پیکره فرهنگ است.
در دوران جنگ جهانی و زیر سنگین ترین بمباران‌ها هرگز سالن‌های تئاتر تعطیل نشد.
می‌خواهم جمله‌ای از ویرجینیاولف درباره ادبیات را به تئاتر تعمیم بدهم؛
«اگر ادبیات نبود، این کثافت زندگی ما را خفه می‌کرد.»
این نسبت اهالی تئاتر با کار و حرفه‌شان است تئاتر همه زندگی و زیست ماست.
تئاتر مامنی است که اجازه می‌دهد بیش از این دچار تنگی‌نفس نشویم.
من در تئاتر سعی می‌کنم تا دریچه‌ای برای هوا، برای نفس، برای عشق و آزادی خلق کنم.»
وی در خاتمه اظهاراتش گفت:
« به شدت برای آغاز اجرای نمایش عموم و حضور چشمگیر تماشاگران هیجان‌زده‌ام.
اما آنچه که مسلم این است که؛ زندگی جریان دارد، تئاتر بطن واقعی‌تر از واقعی و جوهر زندگیست و هنر نمایش تعطیل شدنی نیست.»
انتهای پیام/
محمد دانشور
اشتراک ها :گاتا عابدی - دفتر سینمایی پایگاه تحلیلی خبری
/